آتا، رقم جدید نخود، مناسب کشت پائیزه در دیم زارهای مناطق سرد و معتدل کشور

نوع مقاله : آزاد سازی رقم

نویسندگان

1 استادیار، بخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان غربی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ارومیه، ایران.

2 استاد، بخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی همدان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، همدان، ایران.

3 دانشیار، بخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کردستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، سنندج، ایران.

4 مربی، موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مراغه، ایران.

5 استادیار، موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، معاونت موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمانشاه (سرارود)، ایران.

6 محقق، بخش گیاهپزشکی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی ایلام، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ایلام ، ایران.

7 محقق، بخش تحقیقات گیاهپزشکی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی گلستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، گرگان، ایران.

8 کارشناس ارشد، مدیریت هماهنگی ترویج، سازمان جهاد کشاورزی استان آذربایجان غربی، ارومیه، ایران.

9 کارشناس، واحد ترویج، مرکز خدمات کشاورزی نالوس، مدیریت جهاد کشاورزی اشنویه، سازمان جهاد کشاورزی استان آذربایجان غربی، اشنویه، ایران

10 کارشناس، واحد ترویج، مرکز خدمات کشاورزی حومه، مدیریت جهاد کشاورزی پیرانشهر، سازمان جهاد کشاورزی استان آذربایجان غربی، پیرانشهر، ایران.

11 کارشناس، واحد ترویج، مرکز خدمات کشاورزی دیزج دول، مدیریت جهاد کشاورزی ارومیه، سازمان جهاد کشاورزی استان آذربایجان غربی، ارومیه، ایران.

چکیده

تغییرات اقلیمی همراه با بروزخشکسالی­ های اخیر در کشور و طول دوره رشد کوتاه ارقام نخود در کشت بهاره عوامل مهمی هستند که موجب عملکرد پایین و تولید غیر اقتصادی نخود در کشور می­ گردند. نخود رقم آتا با کد اصلاحیx03TH148  در سال 1383 در قالب آزمایش­ بین‌المللی ارزیابی نسل‌های در حال تفکیک نخود توسط مرکز بین المللی تحقیقات کشاورزی در مناطق خشک (ایکاردا) به ایران ارسال گردید. رقم مذکور تا سال 1395 درآزمایش‌های مختلفی از جمله آزمایش‌های بین ­المللی، مقدماتی، پیشرفته و سازگاری و مطالعات مربوط به مقاومت به بیماری‌ها در ایستگاه‌های تحقیقاتی و همچنین در آزمایش­ های تحقیقی- ترویجی در مزارع کشاورزان مورد ارزیابی قرار­گرفت. براساس نتایج آزمایش­ سازگاری، این رقم ضمن برخورداری از خصوصیات زراعی مهم و اقتصادی از جمله قابلیت برداشت مکانیزه با میانگین عملکرد 886 کیلوگرم در هکتار نسبت به شاهد جم 11درصد افزایش عملکرد داشت و سرمای 16/9- درجه سانتی‌گراد را در فصل زمستان و درشرایط سبز مزرعه به خوبی تحمل نمود. رقم آتا در آزمایش­ های تحقیقی- ترویجی نیز با متوسط عملکرد 2061 کیلوگرم در هکتار برتری بسیار قابل­ توجهی نسبت به رقم شاهد سارال (با عملکرد 1345 کیلوگرم در هکتار) داشت. با توجه به صفاتی نظیر عملکرد بالا، دانه درشتی، تحمل به بیماری­ های برق‌زدگی و فوزاریوم، ارتفاع بوته بلند و بازارپسندی، رقم جدید آتا جهت کشت پاییزه دیم در مناطق معتدل وسردسیر کشور توصیه می‌گردد. 


کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Ata, a new chickpea variety, suitable for autumn planting in cold and temperate regions at dryland conditions

نویسندگان [English]

  • A. Saeed 1
  • S. H. Sabaghpour 2
  • H. Kanouni 3
  • Y. Farayedi 4
  • M. Mahdiye 4
  • F. Mahmudi 5
  • J. Ashrafi 6
  • M. Kheirghu 7
  • R. Abdolazimzadeh 8
  • M. Piruti 9
  • O. Alipour 10
  • A. Akbari Kokia 11
1 Associate Professor, Seed and Plant Improvement Research Department, West Azerbaijan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Urmia, Iran.
2 Professor, Seed and Plant Improvement Research Department, Hamadan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Hamadan, Iran.
3 Asistant Professor, Dry land Agricultural Research Institute (DARI), Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Maragheh, Iran.
4 Researcher, Seed and Plant Improvement Research Department, Kurdistan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Sanandaj, Iran.
5 Associate Professor, Sararood Branch, Dry land Agricultural Research Institute (DARI), Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Kermanshah, Iran.
6 Researcher, Plant Protection Research Department, Ilam Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Ilam, Iran.
7 Researcher, Plant Protection Research Department, Gholestan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Ghorghan, Iran.
8 Researcher, Extension Management, West Azerbaijan Agricultural Jihad Organization, Urmia, Iran.
9 Researcher, Extension Unit, Nalous Agricultural Services Center, Ushnaviyeh Agricultural Jihad Management, West Azerbaijan Agricultural Jihad Organization, Ushnaviyeh, Iran.
10 Researcher, Extension Unit, suburbs Agricultural Services Center, Piranshahr Agricultural Jihad Management, West Azerbaijan Agricultural Jihad Organization, Piranshahr, Iran.
11 Researcher, Extension Unit, Dizaje-Dol Agricultural Services Center, Urmia Agricultural Jihad Management, West Azerbaijan Agricultural Jihad Organization, Urmia, Iran.
چکیده [English]


Climate changes along with recent droughts and short growth period of spring planting date are important factors causing non-economic and low yield production of chickpea in Iran. Ata variety with breeding code of x03TH148 was received from ICARDA in 2004 through Chickpea International Segregation Generations Nursery. This line was evaluated in international, preliminary, advanced and adaptability yeild trials as well as studies on fusarium wilt and ascochyta blight diseases resistance at agricultural research stations and under farmers’ fields conditions in autumn planting date.  Based on results of adaptability trials, this variety had suitable agronomic and economic characteristics such as potencial for machinery harvesting, average seed yield of 886 kgha-1, with 11% superiority to Jam check cultivar and cold tolerance to -16.9°C in the areas without snow covering during emergence. The new variety with average yield of 2061 kgha-1 showed considerable superiority to Saral check (1345 kgha-1) in farmers’ fields. Considering high seed yield, tall plant height, large seed size, suitable seed protein content, tolerance to ascochyta blight and fusarium wilt diseases and marketable traits, Ata was released and recomended for autumn sowing in the temperate and cold regions of Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • New variety
  • Rainfed
  • Autumn sowing
  • Seed yield
  • Chickpea
1. Basford, K. E., Kroonenberg, P. M and Cooper, M. 1996. Three mode analytical methods for crop improvement programs. In: Cooper, M. and Hammer G. L. (eds) Plant adaptation and crop improvent. CAB International Wallingford. PP 291-305.
 
 
2. Calcagno, F., Gallo, G., Raimonda, J., Venora G. and Jatani, M. 1987. Early planting to increase and stabilize chickpea crop in hot dry environments. ENED La Coltura del Cece in Italia. 130-131.
 
 
3. Eberhart, S. A. and Russell, W. A. 1966. Stability parameters for comparing varieties. Crop Sci. 6: 36-40.
 
 
4. FAOSTAT. 2021. Crops http://faostat3.fao.org/browse/Q/QC/E Accessed 8 April 2021.
 
 
5. Francis, T. R. and Kanenberg, L. W. 1978. Yield stability studies in short season maize. I. A descriptive method for grouping genotypes. Can. J. Plant Sci. 58: 1024-1034.
 
 
6. ICARDA .2003. Legume International Nurseries and Trials (CICTN-03). Aleppo, Syria.
 
 
7. Iliadis, C. 2001. Evaluation of six chickpea varieties for seed yield under autumn and spring sowing. J. Agric. Sci. Cambridge. 137: 439- 444.
 
 
8. Lin, C. S., Binns, M. R. and Lefkovich, L. P. 1986. Stability analysis: Where do we stand? Crop Sci. 26: 894 –900.
 
 
9. Lin, C. S. and Binns, M. R. 1989. Comparison of unpredictable environmental variation generated by year and seeding – time factors for measuring type 4 stability. Theor. Appl. Genet. 78: 61-64.
 
 
10. Rockstrom, J., Barron, J. and Fox, P. 2003. Water productivity in rainfed agriculture: challenges and opportunity for smallholder farmers in drought-prone tropical agro-ecosystems. In: J. W. Kijne, R. Barker, and D. Molden, (Eds.) Water productivity in agriculture: Limits and opportunities for improvement. CAB International. PP 145-162.
 
 
11. SAS institute. 1996. SAS/STAT user’s guide, second edition. SAS institute Inc Cary NC.
 
 
12. Saxena, M. C. 1984. Agronomic studies on winter chickpea. In: M. C., Saxena, and K. B. Singh, (eds.) Ascochyta Blight and winter sowing of chickpeas. Martinus Nijhoff. The Hague, The Netherlands.  474 pp.
 
 
13. Singh, K. B and Reddy, M. V. 1993. Resistance to six races of Ascochyta rabiei in the world germ plasm collection of chickpea. Crop Sci. 33: 186-189.
 
 
14. Singh, K.B., R.S. Malhotra, M.C. Saxena and G. Bejiga. 1997. Superiority of winter sowing over traditional spring sowing of chickpea in the Mediterranean region. Agron. J. 89: 112-118.